کارآیی روش های فاصله ای اندازه گیری تراکم گیاهان مرتعی در الگوهای پراکنش مکانی مختلف

به منظور مقایسه روش های فاصله ای اندازه گیری تراکم از نظر صحت، دقت، زمان و کارآیی در سه الگوی پراکنش کپه ای، یکنواخت و تصادفی یک عرصه مطالعاتی در منطقه کرسنک واقع در بخش شرقی شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری به گونه ای انتخاب گردید که دارای چهار گونه ی گیاهی مناسب برای مطالعه تراکم باشد. عرصه مطالعاتی با مساحت 32000 مترمربع (200*160) به هشت محدوده ی 4000 مترمربعی (100*40) تقسیم بندی شد. در هر محدوده یک ترانسکت 100 متری به مرکزیت ضلع کوچک استقرار یافت که در طول آن 10 نقطه به روش تصادفی سیستماتیک به فاصله 10 متر از یکدیگر قرار گرفته بود. روش های فاصله ای اندازه گیری تراکم مورد مقایسه عبارت بودند از روش نزدیک ترین همسایه، نزدیک ترین فرد، نزدیک ترین سومین فرد، زوج های تصادفی، یک چهارم نقطه مرکزی، زاویه منظم، چارک سرگردان و ترانسکت متغیر و روش شمارش دقیق تعداد افراد هر گونه در هر محدوده که به عنوان شاهد انتخاب گردید. گونه هایی که با توجه به منطقه مورد مطالعه انتخاب شد شامل:astragalus effusus(l.)، eryngium billardieri(f.delaroche.)، boiss.&housskn.)) astragalus rhodosemiusو astragalus verus(olivier.) می باشند. الگوی توزیع جوامع گیاهی مناطق مورد بررسی با دو شاخص هاپکینز و ابرهارت مشخص گردید. به منظور بررسی صحت تراکم به دست آمده، اختلاف نسبی تراکم برآورده شده در هر روش با شاهد (خطای برآورد تراکم در هر روش) محاسبه شده و به منظور مقایسه دقت روش ها از آزمون چند دامنه ای دانکن استفاده شد و همچنین برای محاسبه کارآیی از انحراف معیار و زمان به عنوان معیارهای اصلی استفاده شده است. نتایج نشان داد که در الگوهای پراکنش مکانی مختلف روش ترانسکت متغیر بیشترین و روش زاویه منظم کمترین دقت را داشته و در تمامی روش های فاصله ای اندازه گیری تراکم میزان خطای استاندارد بستگی به ماهیت روش دارد. از نظر صحت در الگوهای پراکنش یکنواخت، کپه ای و تصادفی به ترتیب روش های چارک سرگردان، سومین نزدیک ترین فرد و زوج تصادفی بیشترین صحت را به خود اختصاص داده اند. در هر سه الگوی پراکنش مکانی با اندازه ی نمونه ی مساوی بیشترین زمان مربوط به دو روش زوایه ی منظم و 4/1 نقطه مرکزی و کمترین زمان مربوط به روش های نزدیک ترین فرد و نزدیک ترین همسایه بوده است. از نظر کارآیی نیز وقتی که در برآورد تراکم معیار زمان به عنوان شاخصی از هزینه مهم تر از معیار صحت و دقت مد نظر باشد روش های نزدیک ترین فرد و نزدیک ترین همسایه دارای کارآیی بیشتر می باشند؛ در توجه به اهمیت معیار صحت در الگوی پراکنش تصادفی روش زوج تصادفی، در الگوی یکنواخت، روش سومین نزدیک ترین فرد و در الگوی کپه ای روش سومین نزدیک ترین فرد از بیشترین کارآیی در صحت برخوردار بوده اند. اگر معیار مورد نظر را دقت در نظر گرفته باشیم به وضوح می توان روش ترانسکت متغیر را به عنوان کاراترین روش دانست.